Musica Antiqua

Geplaatst op zondag 19 juni 2016 @ 08:57 , 562 keer bekeken

***** De ensembles Capella de Ministrers en Musica Reservata Barcelona brengen ons op hun nieuwe cd zowel vocaal als instrumentaal, een prachtige, muziekhistorische evocatie van het middeleeuws Spanje. Subliem.

Valenciaanse topkwaliteit

Capella de Ministrers is een oude muziek groep, gevormd in 1987 in Valencia door de Valenciaanse musicoloog en gambist Carles Magraner. Een deel van de missie van de groep is het herstel van het Valenciaans muzikaal erfgoed, en dit vanaf de eerste cd in 1989, Valenciaanse barokmuziek (Música Barroca Valenciana). Deze eerste release was vooral musicologisch significant door de herontdekking van onbekende kerstlieden van 18de eeuwse, Valenciaanse componisten als Juan Cabanille, Francisco Hernández Pla, Joseph Pradas Gallén, Francisco Vicente Cervera en Pere Rabassa. 
 
Historische context
 
De producties van de groep volgen de historische context om cd's met boeken uit te geven, zoals het boek Muziek en Poëzie voor Ausiàs, gewijd aan de 15de -eeuwse Valenciaanse dichter. De Iberische componisten bevorderd door Capella de Ministrers bestrijken een tijdsspanne van 500 jaar, van middeleeuwse anonieme cantiga’s zoals gevonden in de Llibre Vermell de Montserrat, El Cant de la Sibilla en het Mysterie van Elche, een religieus drama opgevoerd in de Basiliek Santa Maria van de stad Elche in de provincie Alicante. En dit ook door middel van barokmuziek zoals de salades van Joan Brudieu, cantor van de kathedraal van Santa Maria d'Urgell en maestro di cappella aan de Santa Maria del Mar in Barcelona, tot meer bekende componisten als Vicente Martin y Soler. Solers zarzuela La Madrileña (Madrid 1778) werd bv. nieuw leven ingeblazen door Magraner in 1996. De groep pleit ook voor een heropleving van de muziek van de Mallorcaanse componist Antonio de Literes.
 
Gewijd aan Ramon Llull
 
Deze cd gewijd aan de tijd van Ramon Llull, bevat een selectie van muziek, representatief voor enkele van de belangrijkste genres van zijn tijd door enkele representatieve componisten. Capella Ministrers biedt een muzikale reis die de vroege stadia van de ontwikkeling van het leven van Lull begeleidt, vanaf het moment van zijn radicale intellectuele verlichting, die wordt toegeschreven aan een goddelijke oorsprong. Conversie, studie en contemplatie illustreerden de jeugd van Ramon Llull gewijd aan zinnelijk genot, liefde en de cultuur van de troubadour lyrische poëzie, vanuit het perspectief van een persoon die de ijdelheden van de wereld had verlaten. Hij heeft veel gereisd. Parijs, waar hij les gaf aan de universiteit, Rome en op missie naar Cyprus, Klein-Azië en Jeruzalem. Hij zou tijdens die laatste reis overleden zijn, maar andere bronnen situeren zijn dood in Palma de Mallorca in 1316.
 
Openbaring en bekering
 
Ramon Llull (Palma de Mallorca, 1232/1233-1316), ook bekend als Raimundus Lullus, was een Mallorcaans schrijver, filosoof, dichter en theoloog. Hij schreef in het Catalaans, Arabisch en Latijn en groeide op met de Arabische, Byzantijnse en Latijnse cultuur. Na een mystieke ervaring verliet hij zijn familie om een religieus leven te gaan leiden. Hij wilde Moren bekeren en richtte scholen op waar missionarissen Arabisch konden leren. In 1274 schreef hij, na een goddelijke openbaring, een systeem voor de studie van de waarheid, de zogenaamde Art Lul·liana.
 
Muzikale reis
 
De cd evoceert met gezang en dans de mediterrane wereld, la evocación del paisaje sonoro del mundo mediterráneo, van deze Mallorcaanse filosoof uit de 13de  eeuw. Hoewel de muzikale referenties in zijn geschriften eerder schaars zijn (een paar regels in de Revelatio secretorum artis, enkele toespelingen in de boom van kennis en een paar woorden in Doctrine pueril), stelt Carles Magraner een meer dan boeiende, muzikale reis rond de middeleeuwse Middellandse Zee voor aan de hand van gegevens van deze belangrijke theoloog en filosoof. De muzikale referenties van zijn geschriften zijn weliswaar kort maar fundamenteel. Zijn "Openbaring Secretorum Artis" gaat bv. over de verdeling van het monochord, de muzikale klanken en het solmisatie systeem van Guido van Arezzo.
 
Belang van stemmen
 
In De boom van kennis, waarin Lullus veertien bomen van kennis verbeeldt, is de belangrijkste de boom waarin de muziek plaatsvindt, waarin we moeten rekening houden met de hoge en lage stemmen, middellange, lange en korte noten en diepte, evenredig met de vocalen en medeklinkers, accenten van de stemmen en de melodie van de instrumenten, die “aangenaam zijn om door de harten van de mensen gehoord te worden”, schrijft Llull. Andere muzikale referenties bij Lullus zijn ook gevonden in zijn “Doctrina pueril'', waar hij schreef: "De muziek is de kunst van de leer van het zingen en het spelen van instrumenten, het verhogen en verlagen van de stemmen tot verschillende stemmen en geluiden.
 
Rijkdom aan instrumenten
 
De combinatie van heel mooie stemmen met een grote verzameling historische slaginstrumenten en tokkel- en blaasinstrumenten, maakt van deze cd een feest. Om u een idee te geven van de grote rijkdom aan instrumenten, geef ik u hier dan ook graag de lijst van uitvoerders met hun respectievelijke instrumenten. Carles Magraner (viella, violas) Aziz Samsaoui (sas çura, ud, qanun) Jota Martínez (viola de rueda, organistrum, laúd otomano, laúd medieval, cítola, setar,guiterna, baglama, añafil, pedal organetto), José Luis Pastor (laúd, medieval, cítola), Eduard Navarro (duduk, oud, cornamusas, chirimía, chalumeau), Miguel Ángel Orero (salterio, percusiones), Pau Ballester (tintinnabulum, percusiones), Spyros Kaniaris ( Lyra de Pontos, bouzouki), David Antich (flautas), Manuel Vilas (arpa), Ignasi Jordá (exaquier, organetto). Een cd die u geenszins mag missen. Hun andere trouwens ook niet.

WAT: Ars Antiqua Crónica de un viaje medieval
WIE: Capella de Ministrers, Musica Reservata Barcelona
UITGAVE: Carels Magraner cd CDM 1637

Bron: Michel Dutrieue; "Raymundus Lullus, de kroniek van een muzikale reis rond de Middellandse zee in de middeleeuwen", klassiek-centraal.be, 29/02/16