Musica Antiqua

Geplaatst op donderdag 21 juli 2005 @ 20:54 , 937 keer bekeken

Op deze cd staan vioolconcerti van drie Italiaanse grootmeesters uit de barok.

De bekendste is ongetwijfeld Antonio Vivaldi, ook wel de 'Rosse Priester' genaamd. Hij werkte in een weeshuis voor meisjes en leerde hen viool spelen. Hij begon te componeren voor deze kinderen, maar gaandeweg schreef hij complexere muziek om uiteindelijk een van de grootmeesters van zijn tijdperk te worden. De 'Vier Seizoenen' zijn ongetwijfeld zijn bekendste werk.

Pietro Antonio Locatelli was dé virtuoos van zijn tijdperk. De technische moeilijkheid van zijn spel zou pas door Paganini geëvenaard worden.

Guiseppe Tartini was veeleer een 'uomo universale', hij studeerde wijsbegeerte en technologie en was daarnaast ook nog eens muzikant en componist, wat niet wil zeggen dat hij niet ernstig met muziek bezig was.

De violist die deze concerti inspeelde is niet de minste. Giuliano Carmignola won als jongeling verschillende vioolwedstrijden in Italië en begon daarna aan een solistencarrière die hem in alle Europese hoofdsteden bracht.

De laatste jaren is Carmignola zich gaan bezig houden met de oude uitvoeringsmethodes. De viool wordt ontdaan van haar schouderstuk waardoor het instrument op een andere manier gaat klinken. Ook de manier waarop de strijkstok gehanteerd wordt is anders dan wat nu gebruikelijk is.

De belangrijkste verandering is echter de andere manier van interpreteren. In de loop van de geschiedenis was de uitvoeringsmethode los komen te staan van wat gebruikelijk was in de tijd dat de componist de stukken geschreven had. Men kreeg eigenlijk een interpretatie die thuishoorde in de romantiek. De laatste jaren is men bezig om de oude uitvoeringspraktijk terug op te rakelen. Aan de hand van geschriften kan men een vrij duidelijk beeld vormen van de gebruiken in de barok en zo komt men tot een interpretatie die duidelijk veel beter past bij deze stukken. De muziek klinkt veel eerlijker.

Antonio Vivaldi (1678-1741)

De twee eerste concerti zijn van de hand van Antonio Vivaldi en lijken nogal op elkaar. Het eerste deel heeft een krachtig thema waarin het vermogen van het orkest optimaal gebruikt wordt. Deze stukken zijn geschreven kort na het ontstaan van het concerto en zijn dus nog echt een dialoog tussen solist en orkest, in tegenstelling tot de latere klassieke en romantische concerti waarbij de solist steeds belangrijker wordt. In deze concerti bestaat die dialoog uit krachtige orkestpassages die afgewisseld worden met vederlichte, maar extreem virtuoze vioolpassages.

Het tweede deel is telkens een treurig stukje dat in schril contrast staat met de lichtvoetigheid van het eerste deel. De orkestkleur is uiterst transparant en de muziek is uitzonderlijk intiem. In het derde deel barst het feest weer los. Het derde deel lijkt telkens op het eerste deel, maar er is toch meer gevoel voor drama. De violist kan zijn technisch kunnen demonstreren terwijl het orkest minder tussenbeide komt dan in het eerste deel.

Pietro Antonio Locatelli (1695-1764)

Het volgende concerto is van de hand van Pietro Antonio Locatelli, de virtuoos uit het gezelschap. Het valt direct op dat deze muziek niet van het muzikale niveau is van de concerti van Vivaldi. De muziek is vooral geschreven om de virtuositeit van de violist te demonstreren en daarin is de componist zeer goed geslaagd. De violist moet zich door de moeilijkste bochten wringen om deze muziek gespeeld te krijgen, maar met een topper als Carmignola is dit geen enkel probleem.

Giuseppe Tartini (1692-1770)

Het laatste concerto is van de hand van Giuseppe Tartini en is eigenlijk een buitenbeentje. Om te beginnen is dit een vierdelig concerto, wat in deze tijd zeer ongebruikelijk was. Het valt ook op dat Tartini al de weg inslaat van de latere concerti: het orkest is minder belangrijk terwijl de solist alle aandacht naar zich toe trekt. Deze muziek is veel minder virtuoos dan die van Locatelli, maar is muzikaal veel rijker. De thema's zijn beter uitgewerkt en de muziek in het algemeen is veel emotioneler.

Dit is een ronduit schitterende uitvoering van deze concerti. De virtuositeit van de solist is fenomenaal en de barokke uitvoering is prachtig afgewerkt. Het orkest klinkt als een harmonieus geheel, net alsof er één enkele persoon het gehele orkest vormt. Schitterend.

Giuliano Carmignola is samen met Andrew Manze de meest spraakmakende barokviolist van het moment. Hem zien en horen musiceren is een lust voor oog en oor - hij speelt met een bijna duivelse bezetenheid, de meest virtuoze passages pakt hij aan alsof hij ze hoogstpersoonlijk een kopje kleiner wil maken. Als het nodig is, weet hij ook een engelachtige, onschuldige eenvoud in zijn spel te leggen, zoals in de langzame delen van de vier Venetiaanse concerti op zijn jongste cd. Met deze cd is hij voor het eerst op het label Archiv te horen, na een jarenlange verbintenis met Sony. Hopelijk is Archiv eindelijk bereid weer wat meer barokmusici aan te trekken, nadat het jarenlang de ene grootmeester na de andere (Pinnock, Gardiner) aan de deur heeft gezet.

Dit programma is Carmignola op het lijf geschreven: niemand weet op dit moment het Venetiaanse barokrepertoire van Vivaldi, Locatelli of Tartini zo overtuigend gestalte te geven als hij. Het opvallendst is echter de uitmuntende kwaliteit van de muziek zelf: de twee concerti van Vivaldi zijn zo goed als onbekend, maar illustreren ten overvloede hoe modern en verrassend deze componist wel was. Heerlijk ook om concerti van Locatelli en Tartini naast die van Vivaldi te horen, en zo een breder plaatje van de Venetiaanse muziek te krijgen. Er liggen wellicht nog vele honderden concerti van deze kwaliteit op ontdekking te wachten, jarenlang plezier gegarandeerd dus.



,,Concerto Veneziano''
Vivaldi Locatelli Tartini
Giuliano Carmignola (viool);
Venice Baroque Orchestra o.l.v. Andrea Marcon
Archiv 474895

A. Vivaldi: Concerto for Violin and Strings in B flat major, RV 583
A. Vivaldi: Cponcerto for Violin, Strings and Continuo in E minor, RV 278
P. A. Locatelli: Concerto for Violin in G major, Op. 3, No. 9
G. Tartini: Concerto for Violin, Strings and Continuo in A major, D 96



Links:
sonyclassical.com
Giuliano Carmignola.com
Venice Baroque Orchestre.Net

Bron: Anthony Devriendt