Musica Antiqua

 
Muziek uit middeleeuwen en renaissance wordt vaak geassocieerd met stilte en verstilling, met sereniteit en ingetogenheid. Musicologe Liesbet Vereertbrugghen (producer-netcoördinator bij Klara) zoekt in deze magistrale uitgave naar een verklaring in vele lagen van de muziek. Een afspeellijst van 5 uur 25 minuten! prachtige muziek, samengesteld door Serge Daelemans (outhere Music), is te beluisteren via een toegevoegde QR-code of link. Met wel 130 prachtige afbeeldingen van kunstwerken in kleur is dit een schitterend lees-, luister- én kijkboek.
 
Muziek staat altijd wel in een relatie tot een wereldbeeld, tot een maatschappij, tot een intellectuele of spirituele overtuiging, tot een esthetische strekking. Muziek heeft altijd een functie, maar gewoon ‘bekoren’ is er ook een. Samen met de coauteurs, Nicole Van Opstal, (presentator bij Klara) en de musicus Hendrik Vanden Abeele (de artistiek leider van Psallentes), bespreekt de musicologe, Liesbet Vereertbrugghen, 60 sleutelwerken uit middeleeuwen en renaissance, tijdloze muziek die gestaag beweegt en rustig zweeft op de tactus, de op- en neergaande beweging van de hand, ingegeven door het ritme van de hartslag.
 
Ze bespreekt stille muziek zonder drift of begeerte, want dat was des duivels. Zowel het eenstemmig gregoriaans kerklied, het liefdeslied van de troubadour, het organum van Perotinus, het motet van De Machaut, de mis van Ockeghem, het madrigaal van Adriaen Willaert als het Frans chanson van Lassus, dreven op die traagheid. Het was en bleef muziek die de tijd neemt, maar ons ook tijd teruggeeft.
 
Het boek bestaat uit 6 uitgebreide hoofdstukken, “Zingen is tweemaal bidden, de monastieke stilte”, “Amor de longh, het getemde verlangen van de troubadour”, “Stilte van het getal, de kracht van het onzichtbare”, “Exclusieve stilte, polyfonie als exportprodukt”, “De gewijde stilte doorbroken, opkomst van het humanisme”, en “Polyfonie elders in Europa”.
 
De teksten gaan o.a. over de Codex Las Huelgas (Sequens Verbum Bonum), Cantigas de Santa-Maria, en Hildegard von Bingen (O Magne Pater) in hoofdstuk 1, “Bernart de Ventadorn” (Canzo can vei la lauzeta mover), Thibaut de Champagne (Chanson d’amour ‘Nus Hom ne puet ami reconforter’), en Adam de la Halle (Pastourelle ‘ Le jeu de Robin et Marion’) in hoofdstuk 2.
 
Daarna ontdekt u o.a.  Magister Leoninus (Organum duplum haecdies quam fecit dominus), John of Fornsete (Rota ‘Summer is icumen in) en andere canons, en Guillaume de Machaut (Motet ‘Bone Pastor’) in hoofdstuk 3, en Guillaume Dufay (Motet ‘Nuper Rosarum Flores’), Gilles Binchois (Chanson ‘Triste Plaisir’) en Johannes Ockeghem (Chanson ‘Ma bouche rit’) in hoofdstuk 4.
 
In de twee laatste hoofdstukken leest u o.a. over Josquin Deprez (Chanson ‘Mille regretz’), Nicolas Gombert (Motet ‘Regina coeli’), en Cipriano de Rore (Madrigaal ‘Mia benigna Fortuna’), Clément Janequin (La guerre), William Byrd (The Bells), en John Dowland (Lachrimae Amantis).
 
Een overzicht van gezangen uit het graduale, componisten van de 12de – tot de 14de eeuw, Franco-Vlaamse componisten van de 15de – tot de 16de eeuw, een verklarende woordenlijst en  een literatuurlijst, prachtige illustraties en een fantastische tracklist, vervolledigen deze magistrale uitgave. Mooier en interessanter kan een boek over dit verfijnd artistiek maar ook intellectueel hoogstaand onderwerp, niet zijn. Dit boek mag u voor geen geld ter wereld  missen!
 
Liesbet Vereertbrugghen is musicologe en heeft een grote voorliefde voor middeleeuwse muziek en polyfonie. Jarenlang gaf ze les muziekgeschiedenis. Ze is producer en netcoördinator bij radio Klara waar ze voornamelijk actief is in agenda-gebonden klassieke muziekprogramma’s. Ze was co-auteur voor de gidsen: ‘Iedereen Klassiek. Muziek voor alle emoties’ en maakte de bekroonde cd-reeks Klara4Kids. Ze realiseerde een hele reeks muziektheatervoorstellingen waaronder: Ik ben een Fabel,  Don Dijstuk van La Mancha, Red Shoes, Als Louise (de zeven vrouwen van Mozart), Ongeveer Schubert – De Neve van Schubert, Suivez le Guide/Volg de Gids/Follow the Guide, Mel Bonis m/v van het jaar. In al deze muziekvoorstellingen wordt met de nodige humor het verleden in het heden geplaatst. Al deze voorstellingen werden in talrijke CC’s vertoond. In 2018 verscheen haar boek:  Op Rozen. Een bloem-lezing. Zestig cultuurhistorische verhalen over de roos (Borgerhoff&Lamberigts) met als spin off, de voorstelling ‘Op Rozen. Een bloem-lezing. Gezongen. Gespeeld.’ Ze is al jaren actief als zanger in verschillende ensembles waaronder La Furia, La Folia, Frascati, Bread and Roses, en ze dirigeert het koor Nieuwdauw.

 
De stilte van de muziek voor Bach,
zestig sleutelwerken uit tien eeuwen muziek (600-1600)
Liesbet Vereertbrugghen Nicole Van Opstal Hendrik Vanden Abeele
382 bladz. uitg. Borgerhoff & Lamberigts
ISBN 9789463932448
39,99 euro
 
Meer informatie en een gesprek met de auteur, alsook de muzieklijst vind je op de website van radio Klara: https://klara.be/de-stilte-van-de-muziek-voor-bach-een-nieuw-boek-van-klara
 
Bron: stretto.be