Musica Antiqua

Terwijl de avondzon binnenstroomt door het glas-in-lood van de Alkmaarse Grote Kerk, speelt Masaaki Suzuki woensdagavond zijn eigen Nederland–Duitsland. De Japanse organist, getraind in de Hollandse orgelschool, plaatst twee giganten tegenover elkaar: Sweelinck en Bach. Met de uitslag, een gelijkspel, kan het publiek van 150 orgelfans best leven. 

Suzuki komt aangereisd vanuit Leipzig, waar hem zojuist de Bach-Medaille is verleend. De barokmusicus verdient de onderscheiding onder meer voor de integrale cantatereeks die hij sinds 1995 met zijn Bach Collegium Japan opneemt. Het zegt wat over Suzuki's statuur dat eerdere winnaars luisterden naar namen als Leonhardt, Herreweghe en Koopman – de laatste is een zijn leermeesters.

Helaas voor de Japanner bestaat er geen vergelijkbare Sweelinckspeld. Suzuki zou hem hebben verdiend, want met klavierrecitals draagt hij het genie van Nederlands voornaamste componist uit tot in Tokyo en Harvard. Hopelijk beschouwt de Aziaat het als genoegdoening dat hij op het komende Festival Oude Muziek als artist in residence rondloopt.

Toegegeven, er zijn gevlamdere Sweelincks denkbaar dan de toccata- en psalmenklanken die Suzuki laat neerdwarrelen vanaf het kleine Van Covelens-orgel, een wonder uit 1511, met romige registers en een middentoonstemming die de trommelvliezen streelt. Maar indrukwekkend is het filigraan waarmee hij de melodie van Psalm 140 links en rechts omspeelt.

Dat Bach die techniek een eeuw later onverkort toepast, wordt duidelijk op het majestueuze Van Hagerbeer/Schnitger-orgel, een juweel dat oprijst tot aan het houten tongewelf. Dit was decennialang het domein van Suzuki's andere Nederlandse leidsman, de bij leven al legendarische Piet Kee.

Mogelijk heeft die zijn oosterse pupil bijgepraat over de dieper verborgen registers, zoals fluit met een geheimzinnig randje riet. En dat is nog maar een van de kleuren die een weergaloze gloed leggen over de koraalpartita 'Sei gegrüsset, Jesu gütig'.

In Suzuki's frasering zit altijd lucht. Aan ontaarde tempo's doet hij niet. En zelfs wanneer hij vol op het orgel gaat, zoals in de klankorgie van Bachs Passacaglia en Fuga BWV 582, behoudt zijn spel het transparante van pastel.

In een pelgrimage die voor hem is uitgestippeld door het Seizoen Oude Muziek, wandelt Suzuki de komende dagen langs Nederlands orgelpracht. Via Zutphen en Groningen zet hij koers naar de Amsterdamse Oude Kerk – het heilige der heiligen voor de oprechte Sweelinckiaan.

Sweelinck en Bach. Masaaki Suzuki (orgel). Alkmaar, Grote of Sint-Laurenskerk, 13/6. Tournee t/m 23/6, oudemuziek.nl.

Bron: de Volkskrant, 15 juni 2012