Musica Antiqua

Klein, kleiner, kleinst, zo luidt tegenwoordig in de oude muziek de mantra bij het formeren van een koor. Wie voor een cantate van Bach of een motet van Josquin aan komt zetten met een buslading zangers, plaatst zichzelf buiten de discussie over authenticiteit.

Sommige bezoekers van de ZaterdagMatinee zullen hun ogen hebben uitgewreven toen Collegium Vocale Gent het podium van het Amsterdamse Concertgebouw betrad. Ze bleven maar binnenstromen, de koorzangers van Philippe Herreweghe. Pas toen er voor Ein deutsches Requiem van Brahms 45 strotten in twee rijen stonden opgesteld, meldde zich hun Vlaamse baas.

Herreweghe, de oude-muziekpionier die net 65 is geworden, heeft zijn nieuwe project gevonden in wat hij omschrijft als het 'symfonisch koor'. Wil je 19de-eeuwse muziek doeltreffend uitvoeren, luidt zijn consequente stelling, dan moet je dat doen met 19de-eeuwse middelen. Zelfs als dat het failliet betekent van de intieme, fijn generfde kamerkoorklank waarmee Collegium Vocale de afgelopen decennia triomfen heeft gevierd.

Voor een proef in Herreweges romantische laboratorium lag Brahms' Requiem voor de hand. De verheven sfeer van het stuk past immers volmaakt bij de onthechte esthetiek die de dirigent pleegt mee te geven aan religieuze muziek. En door inspiratie te putten uit de sobere muziek van de 17de-eeuwer Schütz, legt Brahms de link met een universum waarin Herreweghe de weg blindelings kent.

Ook op volle symfonische sterkte blijft Collegium Vocale een kampioen van zachte retoriek. Als fluwelen linten golfden de koorlijnen door 'Wie lieblich sind deine Wohnungen'. Waar de Bijbeltekst sprak van 'zucht' of 'pijn', raakten de stemmen een delicate zenuw.

Maar wanneer Brahms zijn eigen tijd binnensmokkelde, de extraverte Romantiek, verloor Philippe Herreweghe de vaste greep. Zijn mengvermogen raakte in kooruitbarstingen ontregeld, met gruizige maten als gevolg. Onwennig in hun 19de-eeuwse expressie klonken ook de solo's van bariton Florian Boesch en sopraan Carolyn Sampson - waarbij de laatste nog het voordeel had dat haar klare stem het orkest eenvoudig oversteeg.

Intussen sloeg de Radio Kamer Filharmonie, het omroeporkest dat in z'n stervensfase verkeert, zich manhaftig door dit requiem heen. De troost die Brahms wilde bieden, zal voor deze musici niet toereikend zijn geweest. Niets duidt erop dat in de Kunduzcoalitie ook maar iemand wakker ligt van een ondoordachte bezuiniging uit de koker van een eerloos afgevoerd gedoogkabinet. 

Johannes Brahms: Ein deutsches Requiem. Radio Kamer Filharmonie, Collegium Vocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghe. Amsterdam, Concertgebouw.

Bron: de Volkskrant, 29 mei 2012